30. april – brazilski Dan žena

Prevod: Mirka Ignjić Lektura: Ana Ninković i Nina Radulović Ilustracija: Negoslava Vuković Borba Brazilki za ženska prava veoma je stara. Jedan od njihovih glavnih zahtjeva u 19. vijeku bilo je biračko pravo za žene: 1891. godine odbijen je nacrt ustavnog amandmana koji bi omogućio pravo glasanja. Prema Debori Fransolin (Débora Françolin), istraživačici u oblasti demokratije i nejednakosti i studentkinji master studija političkih nauka na Univerzitetu u Braziliji, ovaj „prvi korak” prethodio je organizovanju brazilskog pokreta sufražista (sufrágio – biračko pravo), čija je jedna od vodećih figura bila Žeronima Meskita (Jerônima Mesquita) iz države Mina Žerais (Minas Gerais) i u čiju se čast danas slavi Nacionalni dan žena. No, da li ste uopšte znali za ovaj praznik? Za razliku od Međunarodnog dana žena, široko rasprostranjenog Osmog marta, Nacionalni dan žena nije toliko poznat.

On je nastao prije 41 godine, kada je tadašnji predsjednik Žuau Figejredu (João Figueiredo) zakonom br. 6791/2018 utvrdio da ovaj dan treba obilježavati svakog 30. aprila s ciljem „podsticanja integracije žena u proces razvoja”. Međutim nije slučajno izabran baš ovaj datum: odabran je u čast rođendana Žeronime Meskita, rođene 30. aprila 1880. godine, jedne od ključnih ličnosti sufražističkog pokreta u Brazilu. Medicinska sestra rođena u gradu Leopoldina, u oblasti Zona da Mata u federalnoj državi Mina Žerais, bila je najstarija kćerka iz aristokratske porodice, koja je, pod uticajem društvenog rada svoje majke baronese Bonfim, krenula sličnim putem. Nakon što je bila dobrovoljac Crvenog krsta u Francuskoj i Švajcarskoj tokom Prvog svjetskog rata, Meskita se vratila u Brazil, te priključila feminističkim projektima zajedno sa prijateljicama Bertom Luc (Bertha Lutz) i Stelom Guera Duval (Stella Guerra Duval). Prema Fransolin, 1922. godine Luc osniva brazilsku Federaciju za ženski napredak, koja je „branila politička prava žena i rodnu ravnopravnost”, bivši jedan od glavnih feminističkih pokreta tog vremena. Federacija je imala podršku baronese Bonfim, a Žeronima je aktivno učestvovala u njenom radu. Takođe, bila je deo u brazilskog pokreta Bandeirante (koji se zalagao za okupljanje omladine oba pola radi obrazovanja, istraživanja i razvoja) od samog početka 1919. godine, postavši prva nacionalna vrhovna zapovjednica. Meskita je bila jedna od žena koje su pomogle osnivanje fondacije Pro-Matre (osnivanje porodilišta za siromašne žene), zajedno sa Stelom Guera Duval. Pored toga djelovala je u sufražističkom pokretu od 1932. godine i učestvovala u osnivanju Nacionalnog savjeta žena u Brazilu 1947. godine. Zajedno sa Bertom Luc i Marijom Eugenijom Selšo (Maria Eugênia Celso), 1934. godine pokrenula je Ženski manifest, drugačije nazvan Deklaracija o pravima žena: „Žene, kao i muškarci, rađaju se kao slobodni i nezavisni pripadnici ljudske vrste, nadareni jednakim sposobnostima i podjednako pozvani da nesmetano vrše svoja individualna prava i obaveze; polovi su međusobno zavisni i duguju jedni drugima saradnju. Suzbijanje prava jednom polu neizbježno će rezultirati gubicima drugog, a time i nacije. U svim zemljama i vremenima, zakoni, predrasude i običaji koji nastoje da ograniče žene, njihovo obrazovanje, ometu razvoj njihovih prirodnih sklonosti, podrede njihovu individualnost sudu tuđe ličnosti, zasnivali su se na lažnim teorijama, stvarajući u savremenom životu snažnu društvenu neravnotežu. Autonomija je osnovno pravo svakog odraslog pojedinca; uskraćivanje ovog prava ženama jeste društvena, pravna i ekonomska nepravda, koja nepovoljno utiče na život zajednice, odlažući opšti napredak; odredbe koje obavezuju građanke da plaćaju porez i poštuju zakon, a da im ne daju pravo, dato muškarcima, da učestvuju u izradi ovih zakona i glasaju o tim porezima, vrše tiraniju nespojivu sa vladama zasnovanim na pravdi. Glasanje kao jedino legitimno sredstvo za odbranu ovih prava – života i slobode – proglašenih neotuđivim Deklaracijom o nezavisnosti američkih demokratija, priznale su do sada sve civilizovane nacije na Zemlji – žene imaju pravo glasa”. Izvor: https://ultimosegundo.ig.com.br/brasil/2018-04-30/dia-nacional-da-mulher.html