Vahida Maglajlić

Tekst: Jelena Riznić Ilustracija: Negoslava Vuković Uključivanje žena u borbene jedinice značilo je početak borbe protiv neprijatelja kod kuće - protiv patrijarhalnog sistema i tradicionalnih predrasuda o mestu i ulozi žene u društvu. Pretpostavlja se da je u raznim aktivnostima Narodnooslobodilačkog pokreta u periodu od 1941. do 1945. učestvovalo oko pola miliona žena iz Bosne i Hercegovine (BiH). Jedna od njih bila je naša današnja heroina - Vahida Maglajlić.

Rođena je 17.4.1907. godine u Banjaluci, kao najstarije od desetoro dece u svojoj porodici. Otac Muhamed je bio predsednik Šerijatskog suda i to govori o patrijarhalnosti porodice iz koje je poticala. Nakon završene Ženske stručne škole želela je da nastavi sa školovanjem, dok su planovi njenog oca išli u drugom, ,,domaćičkom” smeru. Njena braća su studirala u Sarajevu i Zagrebu i oni su bili kanal upoznavanja sa radničkim pokretom i marksizmom. Ubrzo se priključila ,,Ženskom pokretu” gde je najpre bila sekretarka, a potom predsednica. Maja 1941. godine postaje zvanična članica Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Bila je jedna od prvih muslimanki koje su učestvovale u akcijama radničkog pokreta.

Nakon okupacije Kraljevine Jugoslavije, BiH ulazi u sastav Nezavisne Države Hrvatske. Vahida Maglajlić je aktivno učestvovala u organizaciji oružanog ustanka. Uz to je skrivala komuniste u roditeljskoj kući (koja u prvom periodu, zbog pozicije njenog oca, nije bila mnogo sumnjiva), učestvovala je u prebacivanju drugova i drugarica na oslobođene teritorije, sakupljala je odeću, obuću, oružje, sanitetski materijal. Bila je ključna figura zbog koje su muslimani i muslimanke pristupali partizanskom pokretu.

Zbog revolucionarnih aktivnosti, policija je počela da sumnja u nju te su je u oktobru 1941. godine pozvali na informativni razgovor, nakon čega je zatvorena u zatvor ,,Crna kuća” gde je bila mučena sa ciljem odavanja imena svojih saboraca i saborkinja. Kako to nije uradila, poslata je na Preki sud u Zagreb, ali je na dan prebacivanja uspela da pobegne zajedno sa drugaricom Danicom Marić. Nakon skrivanja u kući njenog oca, prebačene su na oslobođenju teritoriju na Čemernici, gde su stupile u partizanski odred.

Vahida Maglajlić je bila jedna od ključnih ženskih figura tokom rata. Aktivno je radila na osnivanju Antifašističkog fronta žena (AFŽ) u Podgrmeču. Na Prvoj konferenciji AFŽ-a održanoj 6. decembra 1942. u Bosanskom Petrovcu izabrana je za članicu Centralnog odbora.

Vahida Maglajlić je poginula 1. aprila 1943. godine u selu Mala Krupska Rujiška. Decembra 1951. godine proglašena je za narodnu heroinu, a njen lik i delo bili su inspiracija i Palestinkama. Naime, Palestinac El Helou Mohamed sastavio je brošuru na čijoj naslovnoj strani je bio njen lik.